یادداشت
عصمت اوزل، شاعری میان دو جهان

عصمت اوزل، شاعری میان دو جهان

عصمت اوزل، شاعر و متفکر ترک، از دهه ۶۰ میلادی تا امروز، مسیری فکری را پیموده که از سوسیالیسم انقلابی آغاز شده و به اسلام‌گرایی رادیکال انجامیده است. او در شعر، اندیشه و کنش اجتماعی، چهره‌ای چندلایه و تأثیرگذار در فرهنگ معاصر ترکیه به‌شمار می‌رود.
عصمت اوزل، شاعری میان دو جهان

عصمت اوزل، متولد ۱۹۴۴ در شهر قیصریه، از مهم‌ترین و پرنفوذترین شاعران ترکیه در دهه‌های اخیر به شمار می‌رود. فعالیت ادبی خود را از اوایل دهه ۶۰ میلادی آغاز کرد و در همان سال‌های جوانی، با انتشار اشعارش در نشریاتی چون Yelken، توجه محافل ادبی را به خود جلب کرد.

نخستین مجموعه شعر او، "Geceleyin Bir Koşu" (دوی شبانه) در سال ۱۹۶۶ منتشر شد؛ اثری که آغازگر سبکی خاص در شعر ترکی بود: زبانی پرطنین، جسور و در عین حال سرشار از تأملات وجودی. در ادامه، با آثاری چون "Evet, İsyan" (بله، طغیان) و "Cinayetler Kitabı" (کتاب جنایات)، موقعیت خود را به‌عنوان شاعری با زبانی کوبنده و نگاهی فلسفی تثبیت کرد.

شعر عصمت اوزل در طی سال‌ها، مسیری پرتحول را پیموده، اما همواره چند ویژگی اساسی در آن ثابت مانده‌اند: توجه به مسئله هویت، جست‌وجوی حقیقت در دل زبان، و مواجهه با جهان مدرن از منظری شخصی و انتقادی. او در شعرهایش از تصویرسازی‌های فشرده، بیان‌های خطابی، و ساختارهای نحوی غیرمتعارف بهره می‌گیرد. همین ویژگی‌ها باعث شده که بسیاری از منتقدان، شعر او را ترکیبی از بیان خطابه‌ای، تأملات فلسفی و لحن نیایشی بدانند.

در شعرهای متأخرش، نوعی گرایش به مفاهیم متافیزیکی، زبان آئینی و لحن معرفت‌گرایانه بیشتر به چشم می‌خورد. شعر مشهور "Amentü" (ایمان دارم) نمونه‌ای بارز از این گرایش است که هم از نظر ساختار و هم از نظر محتوا، فاصله محسوسی با آثار پیشین او دارد.

اوزل در کنار سرایش شعر، سال‌ها به تدریس زبان و ادبیات، ترجمه، و نگارش مقالات و کتاب‌های فکری نیز پرداخته است. آثار منثور او، همچون "Şiir Okuma Kılavuzu" (راهنمای خواندن شعر)، نشان‌دهنده تأمل عمیق او بر ماهیت شعر، زبان و نسبت آن با حقیقت هستند. در این آثار، او هم‌چون در اشعارش، بر این باور پافشاری می‌کند که شعر تنها یک شکل از بیان نیست، بلکه راهی برای زیستن و اندیشیدن است.

اوزل همچنین معتقد است که شعر باید در تقابل با جهان موجود قرار گیرد و شاعر، نه مفسر جهان، بلکه چالش‌گر آن است. او در شعرهایش از مفاهیمی چون بیگانگی، حقیقت، مرگ، زبان، تاریخ و بدن بهره می‌گیرد تا تصویری از انسان مدرن در بن‌بست تمدنی ارائه دهد.

با وجود گرایش‌های فکری متغیر در طول زندگی‌اش، شعر عصمت اوزل همواره بر هویت فردی و مسئله بودن در جهان تمرکز داشته است. او کمتر به روایت‌های ساده یا زبان عاطفی دل می‌بندد؛ در عوض، شعری می‌سازد که از مخاطب می‌خواهد درگیر شود، بفهمد، تردید کند و بازاندیشی نماید.

تا کنون، ۹ مجموعه شعر، بیش از ۲۰ کتاب در زمینه نقد، مقاله، مکاتبات و ترجمه در کارنامه او به چشم می‌خورد. آثار او در محافل دانشگاهی و ادبی، همواره محل بحث و منبع الهام شاعران و پژوهشگران بوده‌اند.

عصمت اوزل را می‌توان شاعری دانست که هم در فرم و هم در محتوا، قواعد موجود را به چالش کشیده و با جسارت و عمق بیانی، شعری ساخته که نه تنها در ادبیات ترکیه، بلکه در جهان اسلام نیز، جایگاهی منحصر‌به‌فرد دارد.

افزودن نظر
< M >