یادداشت
سال‌هایی که با ساز روایت شدند

سال‌هایی که با ساز روایت شدند

شرف تاشلی‌اوا از آخرین چهره‌های برجسته‌ سنت آشیقی در ترکیه بود؛ هنرمندی که زندگی‌اش با ترانه، روایت، و سفر گره خورده بود و نامش نه‌فقط در قهوه‌خانه‌ها و میدان‌ها، بلکه در دانشگاه‌ها، آرشیوها و حافظه‌ فرهنگی ترکیه ثبت شد.
سال‌هایی که با ساز روایت شدند

شرف تاشلی‌اوا، شاعر و آشیق برجسته‌ ترک، در ۱۰ آوریل ۱۹۳۸ در روستای گولیوزو از توابع چیلدیر در استان آرداهان به دنیا آمد. پدرش از تبار قراپاپاق‌های بورچالی و مادرش از نخستین ساکنان مهاجر روستای گولیوزو بود. تاشلی‌اوا از همان دوران کودکی با واژه، نغمه و ساز آشنا شد و از حدود ده‌سالگی شروع به سرودن شعر کرد.

تحصیلش در انستیتوی روستایی قارص به‌دلیل فوت برادر ناتمام ماند، اما مسیر زندگی‌اش در کوچه‌پس‌کوچه‌های فرهنگ عامه و سنت عاشیقی ادامه پیدا کرد. شاگردی‌اش نزد آشیق قاسم، آشیق گلستان و آشیق مودامی، او را به یکی از زبردست‌ترین چهره‌های این هنر بدل کرد.

در روستاها و شهرهای شرق ترکیه، در مراسم عروسی و در قهوه‌خانه‌ها، به شعر و روایت و نغمه پرداخت. به‌مرور تخلص «شرف» را برگزید و نامش با فرهنگ آشیقی درهم تنید. از دهه‌ی ۶۰، همکاری‌اش با رادیو قارص آغاز شد و تا ده سال در آن برنامه‌هایی با محوریت عاشیق‌ها ساخت.

شرف تاشلی‌اوا به‌تدریج از محافل محلی به عرصه‌های ملی و جهانی راه یافت. به عنوان «سفیر هنری» ترکیه، در کشورهایی از آلمان و انگلیس تا قرقیزستان و آمریکا برنامه اجرا کرد، در جشنواره‌ها، رادیوها، تلویزیون‌ها و حتی دانشگاه‌هایی مثل هاروارد و کمبریج حضور یافت.

او نه‌فقط راوی بود، بلکه پژوهشگر میدانی نیز به شمار می‌رفت؛ با گردآوری و طبقه‌بندی ده‌ها داستان فولکلور، سهمی جدی در ثبت و انتقال میراث شفاهی ایفا کرد. اشعارش با مضامینی چون وطن، ایمان، صداقت و انسان‌دوستی سروده شده‌اند و در قالب‌های کلاسیک هجایی عاشیقی شکل گرفته‌اند.

در کنار فعالیت هنری، او یکی از پایه‌گذاران MESAM (انجمن صاحبان آثار موسیقی ترکیه) بود و سال‌ها به‌عنوان رئیس هیئت علمی آن فعالیت داشت. مجموعه‌هایی از آثار او منتشر شده و پژوهش‌های متعددی در قالب پایان‌نامه و کتاب درباره‌ زندگی، شعر و داستان‌های او نوشته شده است.

در سال ۲۰۰۸ از سوی یونسکو به‌عنوان «میراث زنده‌ی انسانی» شناخته شد. همچنین در سال ۲۰۱۰، دانشگاه آرداهان به او دکترای افتخاری اعطا کرد.

شرف تاشلی‌اوا در ۲۰ سپتامبر ۲۰۱۴ درگذشت و در آرامگاه باغلوم در آنکارا به خاک سپرده شد. با رفتن او، یکی از آخرین حلقه‌های زنده‌ زنجیره‌ آشیقی سنتی ترکیه نیز خاموش شد، اما آوای سازش همچنان در روایت‌ها و صداهای بعدی، شنیده می‌شود.

افزودن نظر
< M >