عارف ملیک‌اف؛ آهنگساز عشق و افسانه
در میان چهره‌های درخشان موسیقی معاصر، نام عارف ملیک‌اف با آثار پرشور، عاطفی و فرهنگی‌اش پیوندی ناگسستنی دارد. آهنگسازی که در روز ۱۳ سپتامبر ۱۹۳۳ در باکو چشم به جهان گشود و در ۹ مه ۲۰۱۹، پس از ۸۵ سال زندگی پربار، با دنیای موسیقی وداع گفت.
ملیک‌اف در کنسرواتوار باکو آموزش دید و در سال ۱۹۵۸ فارغ‌التحصیل شد. تنها چند سال بعد، با اجرای باله مشهور «افسانه عشق» در تئاتر اپرا و باله کیروف در لنینگراد، نامش در سراسر اتحاد جماهیر شوروی بر سر زبان‌ها افتاد. این اثر که بر اساس داستان کلاسیک «فرهاد و شیرین» و به الهام از شعر ناظم حکمت خلق شده بود، با استقبال گسترده‌ای مواجه شد و در کشورهای مختلف اروپایی نیز به روی صحنه رفت.
اما ملیک‌اف تنها به یک اثر بسنده نکرد. او در ادامه، باله‌های دیگری مانند «دو نفر روی زمین» (۱۹۶۷) و «شعر دو قلب» (۱۹۸۱) را نیز خلق کرد و در کنار آن‌ها، پنج سمفونی، هشت شعر سمفونیک، و موسیقی متن برای فیلم‌ها و نمایش‌نامه‌های متعددی نوشت. تسلط او بر سبک‌های گوناگون موسیقی، نشان از نبوغی فراتر از چارچوب‌های کلاسیک داشت.
او به پاس تلاش‌های هنری‌اش، موفق به دریافت عنوان ارزشمند «هنرمند مردمی اتحاد جماهیر شوروی» شد؛ افتخاری که تنها به بزرگ‌ترین هنرمندان اعطا می‌شد. همچنین دانشگاه بیلکنت ترکیه سالن کنسرتی به نام او بنا نهاد و دانشگاه خزر باکو در سال ۲۰۱۲ به وی دکترای افتخاری اعطا کرد.
پس از فروپاشی شوروی و استقلال آذربایجان، ملیک‌اف همچنان در باکو ماند و به عنوان استاد موسیقی در کنسرواتوار دولتی آذربایجان به تدریس پرداخت و در رشد نسل جدید آهنگسازان نقشی کلیدی ایفا کرد. او همچنین یکی از اعضای بنیان‌گذار آکادمی اوراسیا بود و همواره دغدغه ارتقای فرهنگ و هنر منطقه را در سر داشت.
درگذشت ملیک‌اف، نه تنها فقدان یک هنرمند، بلکه پایان عصری از موسیقی متعهد و انسان‌گرایانه در فضای پساشوروی بود. با این حال، صدای ماندگار آثارش، به‌ویژه افسانه عشق، همچنان در گوش زمان طنین‌انداز است؛ روایتی موسیقایی از عشقی که هرگز نمی‌میرد.
عارف ملیک‌اف نه فقط آهنگساز، بلکه قصه‌گوی احساسات انسان بود؛ صدایی برای افسانه‌هایی که هنوز هم در دل‌ها می‌تپند.
