مراغه، نگینی باستانی در قلب آذربایجان، گویی قصه‌ای دیرین را از دل تاریخ به گوش می‌رساند. این شهر، ریشه در روزگار اساطیری ایران دارد و با وجود فراز و نشیب‌های بسیار، همچنان به عنوان یکی از مهم‌ترین شهرهای شمال غرب کشور و نگین آذربایجان می‌درخشد. اگر تبریز را نماد مدرنیته در این خطه بدانیم، مراغه با آثاری که قدمتشان به آیین‌های میترائیسم می‌رسد، تبلور تاریخ و فرهنگ غنی این سرزمین است.

مراغه، روزگاری پایتخت سلسله‌های پرآوازه‌ای چون احمدیلیان، اتابکان و ایلخانان بوده و با القابی چون “پایتخت نجوم ایران” و “باغ شهر ایران” نیز شناخته می‌شود. این شهر به واسطه بافت تاریخی و فرهنگی بی‌نظیرش، با بیش از 300 اثر ثبت شده ملی، در زمره 10 شهر برتر تاریخی کشور قرار گرفته و گنجینه‌ای ارزشمند از هنر و تمدن ایرانی را در خود جای داده است.

در سال 656 هجری قمری، پس از فتح بغداد توسط هولاکوخان، مراغه به دلیل آب و هوای معتدل و مراتع سرسبزش به عنوان پایتخت ایلخانیان انتخاب شد. این انتخاب، شکوه و آبادانی بی‌سابقه‌ای را برای شهر به ارمغان آورد. به فرمان هولاکو و به همت دانشمند برجسته، خواجه نصیرالدین طوسی، رصدخانه و مرکز دانشگاهی عظیمی در مراغه بنا شد که این امر، موجب جذب دانشمندان و فرهیختگان از سراسر جهان به این شهر گردید. مراغه به این ترتیب، به یکی از مهم‌ترین مراکز علمی ایران تبدیل شد و تعدد مدارس تاریخی همچون مدرسه احمدک (قرن ششم)، مدارس عزیه، اتابکی، محبیه و سیواسی (قرن هفتم) در این شهر گواهی بر این مدعاست.

گفته می‌شود نخستین مدرسه دخترانه جهان در این شهر و به همت سرقویتی بیگی، مادر هولاکوخان، بنا نهاده شده است. امروزه، تنها موزه تخصصی ایلخانی ایران در این شهر قرار دارد و بناهای تاریخی چشم‌نوازی همچون گنبد سرخ، گنبد کبود، برج مدور، گنبد غفاریه، گوی برج، معبد مهر، رصدخانه، آرامگاه اوحدی مراغه‌ای و قیزلار قلعه سی، هر ساله گردشگران بسیاری را به سوی خود جذب می‌کنند.

مراغه، خاستگاه اندیشمندان و فرهیختگان نامداری است که در آسمان علم و ادب ایران‌زمین خوش درخشیده‌اند. از میان این ستارگان می‌توان به: اوحدی مراغه‌ای: عارف و صوفی نامدار، صاحب مقامات معنوی و خالق آثار ارزشمندی چون مثنوی جام جم، منطق العشاق، دیوان قصاید و غزلیات. عبدالقادر مراغه‌ای: هنرمند و موسیقیدان نابغه قرن نهم هجری قمری، صاحب آثار گران‌سنگی چون شرح الادوار، جامع الالحان و مقاصدالالحان. زین العابدین مراغه‌ای: نویسنده کتاب روشنگرانه “سیاحت نامه ابراهیم بیک” که در عصر انقلاب مشروطه، با انتقاد از رقابت‌های بیگانگان و فساد در حاکمیت، نقش بسزایی در آگاهی‌بخشی به جامعه ایفا نمود، اشاره کرد. مراغه از قافله پیشرفت و نوآوری نیز عقب نمانده و بارقه‌های مدرنیته در آن به چشم می‌خورد. تاسیس نخستین کارخانه اسلحه‌سازی و آغاز اصلاحات ارضی از این شهر، نشان از پویایی و نقش مهم آن در تحولات تاریخ معاصر ایران دارد.

علاوه بر غنای تاریخی و فرهنگی، مراغه از نظر منابع طبیعی نیز منطقه‌ای حائز اهمیت است. چشمه‌های آب معدنی متعددی از جمله شور سو، ساری سو و ایستی بلاغ در اطراف شهر واقع شده‌اند که خواص درمانی آن‌ها، بر جاذبه‌های گردشگری این شهر افزوده است.

مراغه، شهری باستانی با طبیعتی بکر و تاریخی غنی، همچنان به عنوان نگینی درخشان در آسمان آذربایجان می‌درخشد و منتظر است تا رازهای نهفته خود را برای بازدیدکنندگان آشکار سازد.